โรงเรียนบ้านหนองบัวกระจาย ตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน 2482 ชื่อว่า โรงเรียนประชาบาลตำบลเมืองคง 12 (วัดหนองอ้ายอู้ก) ขุนวัฒนาวิจารย์ นายอำเภอบัวใหญ่ เป็นผู้จัดตั้ง ดำรงอยู่ด้วยเงินช่วยการประถมศึกษาในงบประมาณกระทรวงศึกษาธิการ ได้ดำเนินการสอน ดังนี้ พ.ศ. 2482 เปิดทำการสอนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ชั้นเดียว ทางราชการได้บรรจุแต่งตั้งพระภิกษุหมั่น ชาญนอก มาดำรงตำแหน่งครูใหญ่ พ.ศ. 2483 ทางราชการได้บรรจุแต่งตั้งนายเงิน จงใจกลาง มาเป็นครูสอน และได้เปิดสอนถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 พ.ศ. 2484 ทางราชการได้บรรจุแต่งตั้งนายเล็ก จงใจกลาง มาเป็นครูสอน และได้เปิดสอนถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 พ.ศ. 2485 ทางราชการได้บรรจุแต่งตั้งนายพิมพ์ พรมศรี มาเป็นครูสอน และได้เปิดสอนถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 รวมมีครู 4 คน นักเรียน 145 คน ซึ่งเป็นนักเรียนที่มาจากหมู่บ้านหนองอ้ายอู้ก และหมู่บ้านอื่น ๆ ได้แก่ บ้านทองหลาง บ้านหนองกก บ้านโจด บ้านหนองอ้ายจ้อน สถานที่เรียนได้อาศัยศาลาวัดบ้านทองหลาง ซึ่งมีพื้นกระดานและกว้างพอสมควร ใช้เรียนระยะหนึ่ง พ.ศ. 2485 ปลายปีการศึกษา 2484 ทางราชการได้ตั้งโรงเรียน และเปิดสอนได้ 2 โรงเรียน คือ โรงเรียนบ้านทองหลาง และโรงเรียนบ้านหนองกก ดังนั้น นักเรียนที่มาเรียนรวมกันแต่แรกจึงได้แยกไปเรียนที่หมู่บ้านที่ตนเองมีภูมิลำเนาอยู่ สำหรับนักเรียนบ้านโจด และบ้านหนองอ้ายจ้อน ก็แยกย้ายไปเข้าเรียนที่อยู่ใกล้บ้านทั้งสองโรงเรียน ส่วนนักเรียนบ้าน หนองอ้ายอู้กก็ได้กลับมาเรียนที่บ้านของตน อาศัยกุฏิร้างเป็นที่เล่าเรียน พ.ศ. 2490 มีพระมาจำพรรษาที่วัด นักเรียนไม่มีที่จะเรียน จึงต้องย้ายไปเรียนที่ ศาลาวัดที่ไม่มีพื้น เด็กได้นั่งเรียนที่พื้นดิน นายจวง เกียรติกนก ผู้ตรวจการประถมศึกษาได้มาเห็นสภาพที่นักเรียนนั่งกับพื้นดิน จึงได้เสนอรายงานต่อผู้บังคับบัญชาเพื่อขอยุบโรงเรียน และทางการได้ยุบโรงเรียนไปเรียนที่โรงเรียนบ้านทองหลาง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2491 เป็นต้นไป พ.ศ. 2500 นายเลี้ยง ควรขุนทด ผู้ใหญ่บ้านหนองอ้ายอู้ก นายน้อย คินขุนทด ครูในหมู่บ้านได้ขอความร่วมมือจากประชาชนสละแรงงานและทรัพย์สร้างศาลามุงสังกะสี มีพื้นไม้ พร้อมกระดาน และจัดสร้างกระดานดำ ม้ารองเขียน โต๊ะครู พร้อมกับยื่นคำร้องต่อทางราชการขอเปิดโรงเรียนที่หมู่บ้านหนองอ้ายอู้กแห่งนี้ ทางราชการได้อนุญาตตามความประสงค์ และได้ทำพิธีเปิดเป็นทางการ เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน พ.ศ. 2500 โดยมีนายห่วง ศรีสุขวัฒน์ ผู้ช่วยศึกษาธิการอำเภอคง เป็นประธานในพิธี และทางการได้แต่งตั้งนายน้อย คินขุนทด ดำรงตำแหน่งครูใหญ่ นายแบ่ง เกยจอหอ ครูผู้สอนย้ายมาจากโรงเรียนบ้านทองหลาง และตั้งชื่อโรงเรียนนี้ว่า “โรงเรียนบ้านหนองบัวกระจาย” ปีการศึกษา 2539 ทางโรงเรียนได้รับอนุมัติให้เปิดทำการสอนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ตามโครงการขยายโอกาสทางการศึกษา ซึ่งได้เปิดสอนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 เป็นปีแรก ปีการศึกษา 2540 ทางโรงเรียนได้เปิดขยายโอกาสทางการศึกษาถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 พร้อมทั้งเปิดขยายการรับนักเรียนระดับก่อนประถมศึกษาเพิ่มขึ้นอีก 1 ระดับชั้น คือ ชั้นอนุบาลศึกษา 3 ขวบ ปีการศึกษา 2541 ทางโรงเรียนได้เปิดขยายโอกาสทางการศึกษาถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 และ ได้มีการปรับปรุงพัฒนาโรงเรียนในด้านต่าง ๆ เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน